شاید برای کسانی که به‌طور حرفه‌ای در زمینه ساختمان‌سازی فعالیت نمی‌کنند تفاوت نیلینگ و انکراژ روشن نباشد. از آنجایی که در ظاهر، هر دو روش تا حدودی شبیه به هم هستند و عملکردی نزدیک به هم دارند بعضی افراد متوجه تفاوت‌های آن دو نمی‌شوند. با این حال، در واقعیت اینگونه نیست و هر کدام از این موارد می‌توانند برای مقاصد متفاوتی به‌کار روند.
به‌طور کلی از این دو روش برای پایدار کردن بیشتر خاک و افزایش مقاومت آن در برابر لرزش و فرسایش استفاده می‌شود. در مرحله گودبرداری پیش از شروع ساختمان‌سازی لازم است که اقدامات ایمنی لازم برای افزایش مقاومت سطح زیربنایی پروژه انجام شود که تکنیک‌های نیلینگ و انکراژ در این مرحله مورد استفاده قرار می‌گیرند. ما در مجموعه مقالات سایت فولادینو به معرفی بسیاری از روش‌های مقاوم‌سازی سازه پرداخته‌ایم و در این مقاله قصد داریم به طور جامع این دو روش پرکاربرد را معرفی کنیم و مزایا و معایب آن را مورد بررسی قرار دهیم و در پایان این دو روش را با یکدیگر مقایسه کنیم.
فهرست این مطلب
نیلینگ یا میخ کوبی چیست؟
نیلینگ (Nailing) تکنیکی است که در صنعت مهندسی عمران با هدف تقویت و تثبیت یک شیب یا زمین در حین ساخت‌وساز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این روش به طور خاص می‌توان برای پایدار کردن دیواره‌های محل گودبرداری استفاده کرد. در این روش به کمک افزودن میلگرد‌هایی تلاش می‌شود که پایداری سطح کناری بنا افزایش یابد. این ملیگردها غالبا از جنس استنلس استیل، فولاد یا حتی در بعضی موارد الیاف شیشه‌ای هستند تا برابر خوردگی نیز از خود مقاومت نشان دهند.
اتصالات میلگرد غالبا به صورت جدولی و عمود بر سطح و در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند و به صورت بالا به پایین اجرا می‌شوند تا نیروهای کششی را به زمین منتقل کنند. بین میلگردها به وسیله بتن پر می‌شود؛ زیرا تجربه نشان داده است ترکیب بتن و میلگرد (بتن مسلح) مقاومت بسیار خوبی در برابر انواع نیروهای فشاری و کششی از خود نشان می‌دهد.
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره نیلینگ یا میخکوبی
مزایا و معایب نیلینگ
برای بررسی تفاوت نیلینگ و انکراژ لازم است مزایا و معایب آن‌ها را بشناسیم. انتخاب تکنیک نیلینگ می‌تواند مزایای زیادی برای شما به همراه داشته باشد که مهمترین آن‌ها شامل موارد زیر است:
- هزینه کمتری نسبت به اغلب روش‌های مشابه دارد.
- سرعت انجام این کار بالا است.
- به فضای زیادی در هنگام اجرای پروژه نیاز ندارید.
- مصالح کمی مصرف می‌کند.
- سازگاری مناسبی با بافت محیط زیستی ایران دارد.
- به راحتی می‌توان مشکل موانع خاک در نصب میلگردها را برطرف کرد.
- مقاومت بسیار بالایی در سازه شما ایجاد می‌کند.
اما در کنار مزایای بسیاری که این روش برای شما به همراه می‌آورد، مثل هر روش دیگری با محدودیت‌هایی نیز روبرو است که مهمترین آن‌ها به شرح زیر است:
- اگر بخواهید این روش را در کنار ساختمان‌های غیرایمن و قدیمی انجام دهید این احتمال وجود دارد که با ریزش بنا مواجه شوید.
- این تکنیک در برابر آب می‌تواند آسیب پذیر باشد، بنابراین اگر این روش در مجاورت پشته‌های قنات، مسیر فاضلاب شهری و یا هر منبع آب دیگری که بتواند به سطح زیرین بنای شما نفوذ کند قرار داشته باشد می‌تواند به مرور زمان باعث فرسایش آن شود.
- اجرای روش باید دقیق باشد. استفاده از تیم غیرحرفه‌ای برای اجرای این تکنیک می‌تواند آسیب‌های جبران‌ناپذیری برای شما ایجاد کند.
- اجرای این روش در مناطقی که دانه‌های خاک آن درشت است یا چسبندگی خوبی ندارند پیشنهاد نمی‌شود.
کاربرد نیلینگ در چه مواردی است؟
این تکنیک کاربردهای بسیار گسترده‌ای دارد. به‌طور مثال می‌توانید برای موارد زیر از آن استفاده کنید:
- برای لنگر انداختن سازه‌های نگهدارنده
- برای تثبیت شیب‌ها
- جهت ایمن‌سازی و نوسازی لغزش‌های ساختمانی
- قابل استفاده در صنعت راه‌سازی
- قابل استفاده در نوسازی تونل‌ها، دیوارهای حائل و غیره
- جهت انتقال نیروهای خارجی (کششی) به زمین
- تثبیت شالوده‌های تحت فشار خارج از مرکز سازه
روش اجرای نیلینگ چگونه است؟
یکی از انواع تفاوت نیلینگ و انکراژ در نوع اجرای آن‌ها است. اجرای نیلینگ شامل چند مرحله است که در ادامه به تشریح هر کدام می‌پردازیم:
۱- مرحله حفاری
خاک‌برداری اولیه تا عمقی انجام می‌شود تا خاک بتواند پایداری موقت خود را برای گرفتن دوغاب سیمان حفظ کند. پس از میخکوبی و به دام انداختن سیمان، مرحله بعدی خاک‌برداری به همین ترتیب انجام می‌شود. عرض هر قسمت باید برای قرارگیری ماشین‌های میخکوبی مناسب باشد. پس از حفاری مرحله اول، باید در دیواره گود سوراخ‌هایی (چاهک یا گمانه) به عمق و زاویه مناسب ایجاد شود.
۲- نصب میخ تقویت کننده و تزریق بتن
پس از سوراخ کردن دیواره به طول مورد نظر طراح، نوبت به میخکوبی می‌رسد. برای قرار دادن میخ در وسط چاهک و جلوگیری از چسبیدن میلگرد به دیواره چاهک از وسیله‌ای به نام اسپیسر استفاده می‌شود. میلگرد در داخل اسپیسر قرار می‌گیرد و سپس در داخل گمانه قرار داده می‌شود. پس از قرار دادن میگرد‌ها، نوبت به تزریق دوغاب سیمان می‌رسد. آب و سیمان و ماسه به نسبت‌های مشخص مخلوط شده و از طریق لوله به داخل چاهک‌ها تزریق می‌شود. فشار تزریق بستگی به شرایط خاک و غیره دارد.
۳- نصب صفحات و مهره‌ها | تفاوت نیلینگ و انکراژ
پس از اتمام عملیات نیلینگ و تزریق، نوارهای زهکشی برای کاهش فشار آب در پشت دیوار نصب می‌شود. سپس شبکه‌ای از سیم‌های جوش به نام مش (Welded Wire Mesh) تقریبا در وسط ضخامت شاتکریت اجرا می‌شود. صفحه و مهره به دلایل زیر نصب می‌شوند:
- اتصال کامل سر میلگرد به دیوار
- جلوگیری از ضربه زدن به دیوار
یک صفحه فلزی به عنوان سر میخ روی دیوار قرار می‌گیرد و توسط مهره‌ای به آرماتور داخل سوراخ‌ها متصل می‌شود. در پایان تمام سطح مسلح شده با بتن پوشانده می‌شود.
انکراژ چیست؟
انکراژ که با نام‌های میل مهار یا مهکوبی نیز شناخته می‌شود نیز یکی از راه‌های مقاوم‌سازی خاک است. در این تکنیک بر خلاف نیلینگ که اتصال‌ها در هم تنیده هستند، دو ناحیه از زمین که مقاومت متفاوتی دارند به یکدیگر متصل می‌شوند تا از حرکت و رانش قسمتهای نرم‌تر جلوگیری شود. این روش کشش را از قسمت بیرونی ناپایدار به توده سنگ داخلی زیرین منتقل می‌کند. از این رو، تقویت قابل توجهی را ارائه می‌دهد. این کار به وسیله میله‌هایی انجام می‌شود که با نام میل مهار شناخته می‌شوند. طول آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد و بسته به موقعیت باید به اندازه‌ای باشد که بتواند دو ناحیه نرم و سفت را به هم متصل کند.
بیشتر بخوانید: سازه نگهبان چیست؟ با انواع و نحوه‌ی اجرای آن آشنا شوید
مزایا و معایب انکراژ
برای بررسی دقیق‌تر تفاوت نیلینگ و انکراژ لازم است که مزایا و معایب آن‌ها را در کنار هم ببینیم. در قسمتهای بالا به مزایا و معایب نیلینگ را اشاره کردیم. روش انکراژ نیز مزایایی را برای شما به همراه خواهد داشت که مهمترین آن‌ها شامل موارد زیر است:
- ایمنی بسیار بالایی برای سازه شما ایجاد می‌کند.
- خاک را در برابر رانش و کشش مقاوم می‌سازد.
- دست شما برای اعمال تغییرات بازتر است.
در کنار مزایایی که استفاده از تکنیک انکراژ برای شما به همراه می‌آورد محدودیت‌هایی نیز در این روش وجود دارد که شامل موارد زیر است:
- روش نسبتا پرهزینه‌ای محسوب می‌شود.
- اگر عمق خاک بسیار روان و نرم باشد این روش مناسب نیست.
- زمان انجام آن طولانی‌تر است.
- چون لازم است که میل مهار در لایه‌ها فرو رود ممکن از بیش از مساحت حریم زمین شما نیاز باشد و وارد زمین‌های اطراف شود.
- کار بسیار تخصصی است و نیاز به نیروی کار کاملا حرفه‌ای دارد.
- اگر زمین شما دارای حفره‌های مثل مسیر قنات یا مواردی شبیه آن است مناسب نیست.
کاربرد انکراژ در چه مواردی است؟
کاربرد انکراژ بسیار گسترده است و شما می‌توانید در موارد زیر از آن بهره ببرید:
- برای لنگر انداختن دیوارهای خاک‌ریزی حائل
- در تثبیت فونداسیون‌های کششی با بار خارج از مرکز
- برای تقویت و تثبیت شیب‌ها، دیواره‌های سنگی و یا برش‌ها
- برای ایمن‌سازی سنگ‌های تثبیت‌نشده در پروژه‌های حفاری زیرزمینی
- پشتیبانی از سازه‌های دریایی مانند دیوارهای اسکله
روش اجرای انکراژ چگونه است؟
برای اجرای این روش در ابتدا باید در حدود ۲ یا ۳ متر گود برداری شود. مهندس پروژه با مطالعه مقاومت لایه‌های خاک عمق لازم برای ایجاد چاهک را مشخص می‌کند و سپس این چاهک تا عمق مناسب برای رسیدن با لایه‌های سفت‌تر در دیواره ایجاد شده و دورن آن با بتن روان پر می‌شود. پس از آن میلگرد‌های تنیده شده با زاویه مناسب در داخل گمانه قرار داده می‌شوند و درون گمانه‌ها با تزریق دوغاب کاملا درزگیری می‌شود. در نهایت نیز یک لایه سیمانی روی تمام فضای پروژه را می‌پوشاند.
تفاوت نیلینگ و انکراژ چیست؟
به طور کلی می‌توان تفاوت این دو روش را در دسته‌های زیر دسته‌بندی کرد:
مقایسه مزایا و معایب
- نیلینگ روش ارزان‌تر و سریع‌تری است.
- انکراژ ایمنی بیشتری ارائه می‌دهد.
- انکراژ مساحت بیشتری را درگیر می‌کند.
- نیلینگ به مصالح کمتری نیاز دارد.
تفاوت در عملکرد
نیلینگ باعث می‌شود هنگام حرکت لایه‌های خاک این نیرو بر سطح مسلح شده وارد شود و در برابر آن مقاومت کند. اما در روش انکراژ با درگیر کردن بیشتر عمق از حرکت لایه‌ها در همان ابتدا جلوگیری می‌کند.
تفاوت در مصالح استفاده شده
در نیلینگ از میلگرد‌های عاج‌دار با ضخامت بین ۲۵ تا ۴۰ میلی‌متر استفاده می‌شود اما در انکراژ میل مهار با تنش تسلیم ۴۰۰ مگاپاسکال یا کابل مهار با تنش تسلیم حدود ۱۸۰۰ مگاپاسکال استفاده می‌شود.
جمع‌بندی
نیلینگ و انکراژ دو روش مرسوم برای افزایش مقاومت خاک هستند. از این روش‌ها برای استحکام‌بخشی به دیواره گودبرداری پیش از شروع فرایند ساخت استفاده می‌شود. این دو روش مزایا و معایب متفاوتی دارند و بسته به ویژگی‌های زمین پروژه و بودجه شما می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. در این مقاله به بررسی جامع تفاوت نیلینگ و انکراژ پرداختیم برای اطلاعات بیشتر می‌توانید از مقالات فولادینو بازدید کنید.