یکی از پیشرفته‌ترین کارخانه‌های تولید ورق فولادی در کشور ما مجتمع فولاد سبا است. این مجتمع که از ابتدای دهه‌ي هشتاد شمسی فعالیت می‌کند، محصولاتش را به خارج از مرزهای ایران نیز صادر می‌کند. در این مقاله با تاریخچه، واحدهای تولیدی و محصولات این کارخانه آشنا می‌شویم. با ما همراه شده و یکی از بازیگران مهم صنعت فولاد کشور را بشناسید.
عملیات احداث کارخانه فولاد سبا در سال ۱۳۷۶ در استان اصفهان، شهرستان لنجان و در نزدیکی کارخانه ذوب‌آهن آغاز و در سال ۱۳۸۱ به پایان رسید. این کارخانه در بهمن‌ماه همان سال، اولین تولید خود را انجام داد. فولاد سبا، در واقع، یکی از طرح‌های توسعه‌ای ذوب‌آهن اصفهان است و در سال ۱۳۸۵ به شرکت فولاد مبارکه اصفهان واگذار شد. ظرفیت تولید این کارخانه ۶۵۰ تا ۷۰۰ هزار تن در سال است که گفته می‌شود تا ۲٫۸ میلیون تن در سال نیز قابل‌افزایش است.
واحدهای صنعتی فولاد سبا
واحدهای کارخانه فولاد سبا شامل فولادسازی، ریخته‌گری تختال نازک و نورد گرم است. در این واحدها شاهد فعالیت کارگاه‌های زیر هستیم:
- دو کارگاه احیاء مستقیم قائم با مدول ۶۰۰
- کوره‌ي قوس الکتریکی E.A.F
- کوره‌ي پاتیلی L.F
- اتاقک کربن‌زدایی در خلا به روش V.O.D به قطر ۶۴۰۰ میلی‌متر با ۹ انژکتور
- کارگاه ریخته‌گری مداوم تختال نازک یک‌رشته‌ای با ضخامت ۴۵ تا ۵۰ میلی‌متر، عرض ۸۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌متر
- کوره‌ي یکنواخت نورد به طول ۲۵۰ متر و سرعت بارگیری ۱۳۰ تن در ساعت
- کارگاه نورد گرم ورق به همراه قیچی گیوتینی و پوسته‌زدا
- کلاف‌پیچی
مشخصات کوره‌ی قوس الکتریکی مجتمع فولاد سبا به شرح زیر است:
- ظرفیت: ۱۵۰ تن
- قطر: ۷٫۱ متر
- قدرت ترانس: ۱۲۵ مگاولت آمپر
- فاصله‌ی زمانی بین دو ذوب: ۷۷ دقیقه
مشخصات کوره‌ي پاتیلی فولاد سبا نیز به شرح زیر است:
- ظرفیت: ۱۵۰ تن
- قدرت ترانس: ۲۲ مگاولت آمپر
- مدت‌زمان کل عملیات: ۴۰ دقیقه
- مدت‌زمان گرمایش: ۱۵ دقیقه
- سرعت گرمایش: چهار درجه‌ي سانتی‌گراد بر دقیقه
عملکرد محیط زیست محور مجتمع سبا
کارخانه فولاد سبا یکی از پیشروترین کارخانه‌های صنعتی در کشور ما از نظر عملکرد سبز است. فرآیند تولید نورد گرم تختال باریک این کارخانه، مصرف انرژی برای تولید هر تن فولاد را از ۹۱۲ به ۳۸۰ مگاژول کاهش داده است. این فرآیند، هزینه‌ي تولید فولاد را ۲۰ درصد و هزینه‌ي سرمایه‌گذاری را ۳۰ درصد کمتر می‌کند.
محصولات فولاد سبا
مجتمع فولاد سبا بر تولید ورق فولادی در انواع زیر متمرکز است:
- ورق سیاه
- ورق ضد زنگ فریتی با گرید ۴۰۹
- ورق کششی و کششی عمیق
مراحل تولید ورق در این کارخانه به‌طور خلاصه به شرح زیر است:
- ذوب قراضه آهن و آهن اسفنجی به نسبت ۸۵ به ۱۵ در کوره‌ی قوس الکتریکی. این کوره، مجهز به یک کوره‌ي پاتیلی LF، سیستم تخلیه از کف و خلاء VOD برای کربن‌زدایی در مدت ۱۲۵ دقیقه است.
- ترکیب آهن با آلیاژهای مختلف با استفاده از تجهیزات و ابزارهای دقیق عیار سنجی و تولید فولاد مذاب
- ریخته‌گری اسلب نازک و تولید تختال نازک با قوس الکتریکی با شعاع پنج متر
- تمیز کردن سطح تختال با فرآیند پوسته‌زدایی
- وارد کردن تختال با دمای ۹۵۰ تا ۱۰۵۰ درجه‌ی سانتی‌گراد به کوره‌ي تونلی، گرم شدن تا دمای ۱۱۵۰ درجه با سرعت ۲.۸ تا ۴۵ متر در دقیقه و تولید ورق نهایی با عبور از شش قفسه‌ي چهار غلتکی پیوسته‌ي نورد گرم در مدت حدودا ۲۲ دقیقه
- بسته‌بندی ورق‌های تولیدشده به‌صورت رول یا شیت. رول‌ها دارای قطر داخلی ۷۶۲ و قطر خارجی ۱۷۸۰ میلی‌متر هستند و حداکثر ۲۵ تن وزن دارند.
همه عملیات خط تولید ورق در کارخانه فولاد سبا به‌صورت پیوسته انجام می‌شوند. لازم به توضیح است که فولاد مذاب در این کارخانه و با استفاده از فناوری‌هایی که به آن‌ها اشاره کردیم در کمتر از ۳۰ دقیقه به ورق تبدیل می‌شود.
مشخصات ورق فولاد سبا
کارخانه فولاد سبا ورق‌های خود را با ضخامت ۱٫۵ تا ۱۲٫۵ میلی‌متر و عرض ۸۰۰ تا ۱۵۶۰ میلی‌متر تولید می‌کند. طول این ورق‌ها نیز عمدتا ۶ متری است و با قابلیت جوشکاری و کشسانی بالا برای مصارف ساختمانی، خودروسازی و انتقال گاز مناسب هستند. در واحد ریخته‌گری مجتمع فولاد سبا از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای استفاده شده است که از آن جمله می‌توان فناوری‌های مربوط به ریخته‌گری پیوسته تختال نازک اشاره کرد. در این واحد، تختال به ضخامت ۲۰۰ میلی‌متر ریخته می‌شود. به‌کارگیری تکنولوژی‌های متالورژی ثانویه مانند L.F و V.O.D در کنار روش مدرن قوس الکتریکی در تولید ورق و تکنولوژی تولید فولاد ضدزنگ یا FDP برای تولید ورق‌هایی با ضخامت ۵۰ میلی‌متر از دیگر نوآوری‌های شرکت فولاد سبا هستند.