ورق‌های فولادی بر اساس ترکیبات شیمیایی، خواص فیزیکی و فرآیند تولیدشان به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که یکی از آن‌ها ورق ضد سایش با برند هاردوکس است. نام علمی این ورق در صنعت فولاد Abrasion Resistant یا به‌اختصار AR است. این همان‌طور که از نامش پیداست، مقاومت بسیار بالایی در برابر سایش دارد و جزء آلیاژهای بادوام محسوب می‌شود.
اما چه چیز سبب می‌شود که ورق AR چنین خصوصیاتی داشته باشد؟ کاربرد این ورق در چه صنایعی است؟ انواع آن کدامند؟ در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد. همچنین بررسی قیمت آن در بازار نیز آخرین موضوع این مطلب است. اگر به دنبال خرید ورقی بادوام هستید، این مقاله یکی از اصلی‌ترین گزینه‌هایتان در بازار را به شما معرفی خواهد کرد.
فهرست این مطلب
ورق ضد سایش یا ورق هاردوکس چیست؟
ورق AR با برند هاردوکس (Hardox) برای اولین بار در سال ۱۹۸۳ توسط کارخانه سوئدی و غول صنعت فولاد در دنیا یعنی SSAB تولید شد. در کشور ما بسیاری ورق ضد سایش را با این برند می‌شناسند. به‌طورمعمول، ورق‌های فولادی، تحت فشار مداوم به‌مرور دچار فرسودگی و سایش می‌شوند؛ اما این محصول با تغییر ترکیبات شیمیایی، موفق به کنترل این عامل شده است. ورق‌های ضد سایش، به‌عنوان یک راه‌کار اصلی برای روکش ورق‌های فلزی به‌منظور مقابله با سایش در نظر گرفته می‌شوند.
چهار برند دیگر معروف تولید کننده ورق ضد سایش در دنیا عبارت‌اند از:
- ولدوکس (Weldox)
- دورستات (Durostat)
- کرسابرو (Creusabro)
- دیلیدور (Dillidur)
- راک استار (RockStar)
متوسط ترکیبات شیمیایی ورق‌های ضد سایش به شرح زیر است:
- کربن: ۰٫۲۷ درصد
- سیلیکون: ۰٫۵ درصد
- منگنز: ۱٫۶ درصد
- فسفر: ۰٫۰۲۵ درصد
- سولفور: ۰٫۰۱۰ درصد
- کروم: ۱٫۲ درصد
- نیکل: ۰٫۲۵ درصد
- مولیبدن: ۰٫۲۵ درصد
- بروم: ۰٫۰۰۵ درصد
یکی از اصلی‌ترین مزایای ورق‌های ضد سایش این است که می‌توانند در عین حفظ دوام و مقاومت در برابر فشار در اوزان پایین و در قطرهای نازک تولید شوند. این محصول، همچنین عملکرد بسیار خوبی در عملیات جوشکاری و ماشینکاری داشته و بنابراین در صورت آسیب‌دیدگی، به‌راحتی قابل تعمیر است.
خصوصیات ورق ضد سایش
همان‌طور که گفتیم، مهم‌ترین خصوصیت ورق ضد سایش ، مقاومت آن در برابر ساییدگی است. اما سایش چیست؟ در علم متالورژی، سایش نوعی تغییر شکل پلاستیکی است که یک ماده با سختی بالاتر می‌تواند روی ماده‌ای با سختی پایین‌تر ایجاد کند. سایش می‌تواند به دلایلی نظیر لغزش، ضربه یا فشار رخ دهد. در ادامه ویژگی‌های ورق ضد سایش را بیشتر شرح می‌دهیم.
۱) سختی بالا
سختی انواع ورق هاردوکس برای ضخامت‌های سه تا ۱۳۰ میلی‌متر، بین ۳۱۰ تا ۷۰۰ برینل است. این میزان سختی، سبب افزایش عمر ۵۰ تا ۸۰ درصدی این ورق نسبت به فولاد معمولی می‌شود. این محصول در برابر انواع فلزات دیگر، سنگ، شن و ماسه دچار سایش نشده و سختی آن تنها محدود به سطح ورق نیست؛ بلکه لایه‌های زیرین آن نیز به همین اندازه سخت هستند.
۲) چقرمگی
چقرمگی ورق ضد سایش بالاست. این امر به این معنی است که نمی‌توان آن را به‌راحتی تغییر شکل داد. چقرمگی، تعیین‌کننده‌ي میزان تحمل ورق در برابر ضربه و فشار است. به‌این‌ترتیب، این ورق به‌خوبی تحمل بارهای سنگین و ضربات شدید در پروژه‌های ساختمانی و غیره حتی در دماهای بسیار پایین داشته و دفرمه نمی‌شود. کاهش درصد عناصری مانند سولفور و فسفر در این آلیاژ، دلیل اصلی افزایش چقرمگی آن است.
۳) قابلیت ماشینکاری
ماشینکاری ورق ضد سایش عالی است. این ورق را می‌توان به‌راحتی تحت عملیات مختلف مانند برش، خم‌کاری، جوشکاری و غیره قرار داد؛ بدون اینکه نگرانی از بابت شکست یا دفرمگی وجود داشته باشد. هرچه ضخامت ورق کمتر باشد، انعطاف‌پذیری آن نیز بیشتر خواهد شد.
بیشتر بخوانید: انواع روش های شکل‌دهی فلزات
۴) مقاومت در برابر خوردگی
می‌توان تنها نقطه‌ضعف ورق ضد سایش را مقاومت پایین آن در برابر خوردگی دانست. البته به‌طورکلی، بیشتر انواع فولاد از این نظر، عملکرد مناسبی ندارند. به همین دلیل، توصیه می‌شود از کاربرد این ورق در محیط‌های بسیار تهاجمی از نظر عوامل خورنده خودداری کرده یا از انواع دارای پوشش‌های ضدخوردگی یا گالوانیزه آن استفاده کنید.
۵) وزن پایین
وزن مصالح به‌ویژه در پروژه‌های ساختمانی بسیار مهم است. هرچه وزن بار مرده کمتر باشد، مقاومت ساختمان در برابر زلزله افزایش و تلفات ناشی از آن نیز کاهش می‌یابد. یکی از بارزترین ویژگی‌های ورق ضد سایش ، وزن پایین آن است. این ورق در ضخامت‌های کم نیز سختی و چقرمگی بالایی داشته و معمولا نیازی به استفاده از آن در ضخامت‌های بالا نیست.
انواع ورق فولادی ضد سایش
برندهای ورق ضد سایش خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که در ویژگی‌هایی مانند سختی با یکدیگر متفاوت هستند. درصد عناصری مانند نیکل، کروم، منگنز، مولیبدن، بروم و به‌ویژه کربن در انواع این ورق‌ها متفاوت است. مهم‌ترین انواع ورق هاردوکس به‌عنوان شناخته‌شده‌ترین برند بازار عبارت‌اند از:
- ورق ۴۰۰: سختی این ورق، ۳۷۰ تا ۴۳۰ برینل است. از آن معمولا در لودر، بولدوزر، بیل‌ها، سینی‌ها و سطل‌های مکانیکی استفاده می‌شود. این ورق هاردوکس نسبت به دیگر انواع، انعطاف‌پذیری بیشتری دارد؛ چرا که درصد کربن آن پایین‌تر است.
- ورق ۴۵۰: سختی این ورق، بین ۴۲۵ تا ۴۷۵ برینل است. این میزان سختی، سبب افزایش دوام قطعات ساخته‌شده با آن تا ۵۰ درصد نسبت به ورق ۴۰۰ می‌شود. کاربرد ورق ضد سایش ۴۵۰ بیشتر در قطعات سنگ‌شکن، ظروف، کامیون‌های کمپرسی و بیل مکانیکی است.
- ورق ۵۰۰: سختی این ورق هاردوکس، بسته به ضخامت آن، بین ۴۵۰ تا ۵۴۰ برینل است. این ورق، بیشتر در سنگ‌شکن‌ها و میکسرهای سیمان و شن و ماسه استفاده می‌شود. قابلیت جوشکاری ورق ۵۰۰ نسبت به دو ورق قبلی بیشتر است.
- ورق ۶۰۰: این ورق، بیشترین سختی، چقرمگی و انعطاف‌پذیری را نسبت به ورق‌های دیگر دارد. جوشکاری آن نیز به روش‌های مختلف امکان‌پذیر است. کاربرد ورق ۶۰۰ بیشتر در مصارفی است که به مقاومت سایشی لغزشی بالا نیاز است.
کاربرد ورق ضد سایش (هاردوکس)
به‌طورکلی در هر پروژه و صنعتی که به ورق‌های فولادی با مقاومت فشاری و سایشی بالا و نیز قابلیت‌های جوشکاری، ماشینکاری نیاز باشد، ورق ضد سایش می‌تواند کاربرد پیدا کند. صنایع اصلی مصرف‌کننده‌ی این محصول، شامل صنایع زیر هستند:
- معدن و حفاری
- ماشین‌سازی و خودروسازی
- ساخت دستگاه‌های صنعتی
- تولید سیمان و دیگر مصالح ساختمانی
- ساخت لوازم کشاورزی
- ساخت لوازم لایروبی
- ریخته‌گری
نمونه‌هایی از مهم‌ترین کاربردهای این محصول در صنعت نیز عبارت‌اند از:
- ساخت نوار نقاله و تسمه به‌خصوص برای جابجایی شن و ماسه
- ساخت فن و تیغ برش
- ساخت دستگاه‌های خردکن سنگ
- سطل‌ها و بیل‌های مکانیکی به‌ویژه در بولدوزرها
- ساخت انواع رنده‌های صنعتی
- مصارف ساختمان‌سازی مانند ساخت ناودان
- لوله‌سازی
- نوردکاری
عوامل تاثیرگذار در قیمت ورق ضد سایش
به‌طورکلی قیمت ورق‌های ضد سایش نسبت به ورق‌های با کربن متوسط و HSLA بیشتر است. علاوه بر عواملی مانند ابعاد، وزن، هزینه‌های تولید و وضعیت عرضه و تقاضا از مهم‌ترین فاکتورهای اثرگذار بر قیمت این محصول، موارد زیر هستند:
- برند سازنده. معمولا برندهای خارجی، گران‌تر از برندهای ایرانی مانند فولاد مبارکه و اکسین اهواز هستند.
- گرید ورق. هرچه گرید ورق بالاتر برود، مقاومت و سختی آن نیز افزایش پیدا کرده و در نتیجه، قیمت آن نیز بالاتر می‌رود.
- قیمت ارز. از مهم‌ترین عوامل در قیمت ورق ضد سایش ، قیمت ارز است؛ به‌ویژه اگر محصول مورد نظر، خارجی باشد.
- پوشش ورق. اگر ورق، بدون پوشش‌های ضد زنگ مانند پلی‌یورتان و گالوانیزه باشد، قیمت ارزان‌تری خواهد داشت.
وب‌سایت فولادینو، امکان استعلام قیمت ورق ضد سایش از برندهای برتر و خرید آسان از آن‌ها را با ضمانت اصالت کالا و سلامت ارسال بار، فراهم کرده است.
جمع‌بندی
ورق فولادی ضد سایش یا AR، یکی از مهم‌ترین مواد اولیه و مصالح در صنایع مختلف به‌ویژه صنایع سنگین است که احتمال سایش و شکست ورق در آن‌ها بالاست. این ورق، درصد کربن بالاتری نسبت به ورق‌های معمول فولادی داشته که به‌طورمعمول، نزدیک به ۰٫۳ درصد است. درصد دیگر مواد تشکیل‌دهنده‌ي فولاد ضد سایش به‌گونه‌ایست که چقرمگی آن را به‌خوبی افزایش داده و این محصول مقاومت بالایی در برابر انواع ضربه و فشار دارد.
از مهم‌ترین برندهای تولیدکننده‌ي ورق ضد سایش در دنیا هاردوکس، ولدوکس، دورستات، کرسابرو و دیلیدور هستند. برند هاردوکس، این محصول را در گریدهای ۴۰۰ تا ۶۰۰ تولید کرده که به ترتیب، سختی آن‌ها افزایش می‌یابد. وب‌سایت فولادینو، مرجع خرید این محصول با اطمینان از اصالت کالا و قیمت مناسب است.